Golvend op de emoties

Het is alweer een tijd geleden dat ik het laatste verhaaltje schreef. Het begin van het jaar was denk de laatste. Het stormde namelijk in ons leven, in plaats van wind mee kregen we wind tegen. Het hoort erbij, bij het leven, maar het zorgde er wel voor dat er geen ruimte is, bij mij althans niet, voor creativiteit.

In november vorig jaar werd bij mijn moeder darmkanker geconstateerd. Op het moment dat ik het hoorde zag ik haar al met een kaal hoofd aan de chemo zitten. Dat kleine broze lijfje wat dat aan moet gaan, die mooie haren eraf, overgeven, tobben. Maar dat beeld haalde ze direct bij mij weg. Dat doe ik niet hoor Pascale, dan ga ik maar dood. 

Dit hielp mij niet om me minder verdrietig en ongerust te voelen, maar ze was wel duidelijk. Wat ze ook pertinent niet wilde was een stoma. De arts zou haar best doen, maar beloofde niets. De datum van de operatie moest nog geprikt worden, maar de kanker wachtte het niet af, het werd een spoedoperatie. Mijn moeder had geen keuze en werd wakker zonder kanker maar met een stoma en een delier. Door de delier en haar alzheimer vergat ze dat ze überhaupt kanker heeft gehad en ze voelde zich in de maling genomen. 

Alzheimer laat zich moeilijk vergezellen door verandering en flexibiliteit en dat was wel wat een stoma nodig heeft. De delier bleef lang hangen en mixte zich in het hoofd met de verwarring die er toch al was. Gelukkig is wat dat betreft de zorg goed geregeld in Nederland met thuiszorg, tafeltje dekje, alarmketting, hulp in de schoonmaak. Alles was er en maakte het leven lichter. Die van mijn moeder, maar ook die van ons. 

Het is namelijk niet makkelijk, want wanneer zet je je eigen leven opzij om voor je ouder(s) te zorgen? We hadden geen huis, geen werk, geen thuis. En waneer is dan het moment, je weet tenslotte niet voor hoelang. En wat houdt dan die zorg in, alle dagen of een keer per week? Is het nu nodig, of later? En ligt die vraag nu zo op ons bord omdat we ‘toch niet werken’, omdat we ‘toch maar een beetje lanterfanten’ of is dit de vraag die ieder kind op een gegeven moment krijgt? Wat wordt er in deze tijd, van zo lang mogelijk thuis wonen, verwacht? 

We worstelden en wisten het niet maar wat we wel wisten was dat met een matras op de grond bij mijn moeder op zolder niet lang uit te houden was. Voor ons niet, en voor mijn moeder ook niet. Na twee weken vlogen we onzeker terug naar Thailand, vertwijfeld of we het goed deden. Niet iedereen was het hiermee eens, maar de belangrijkste, mijn moeder wel. Ga maar meiden, geniet!

Het zijn allemaal maar meningen en die mogen er allemaal zijn, maar het zorgde bij ons voor onzekerheid en voor het gevoel dat we fout waren. We misten een basis, de grond golfde onder onze voeten. De kracht die Cheers to Happiness eerst op ons had was volledig weg. Dat wil niet zeggen dat we ongelukkig waren hoor, in tegendeel, onze liefde is in moeilijke tijden alleen maar sterker en daarbij is het in Thailand moeilijk ongelukkig zijn. Maar we verlangden naar een thuis, naar een basis, naar zekerheid. We besloten om op zoek te gaan naar een huis. 

Maar waar? Italië en Spanje wisselden stuivertje. Vakantie is toch iets anders dan wonen. We mochten even voelen in het huis van mijn vader en Lily, die op dat moment in Nieuw Zeeland zaten. Met als uitkomst dat we ItaIië weliswaar prachtig, romantisch en lekker vonden, maar ook wat te rustig, zelfs een tikkeltje saai. In de winter is er weinig te beleven, zelfs de jeugd staat een soort van ‘on hold’. Uit eten gaan is wat je doet, maar daar konden onze lichamen niet tegen op padellen. Als we in ItaIië gaan wonen groeien we dicht en gaan we voor ons gevoel iets te vroeg achter de geraniums zitten. 

Na drie weken Sardinië hebben we de boot genomen naar Barcelona en konden we het verschil goed evenaren. Het besluit was snel genomen, dit voelde goed. Na twee weken in het noorden besloten we toch vol gas naar Andalusië te rijden om te voelen of daar de vlag in de grond kon. Andalusië is prachtig authentiek Spanje maar ook erg droog. Weinig bomen, water wat afgesloten wordt, samengevat, dat werd ‘m niet. 

We werden in Nederland verwacht voor het huwelijk van Peter. Aansluitend zou ik drie weken bij mijn moeder blijven, in de studio van Peter, en Cindy voor de dieren van haar familie zorgen, in Lochem en Zutphen. Onafscheidelijk gescheiden dus. 

Ik keek ernaar uit om er voor mijn moeder te zijn en na twee dagen wennen kregen mijn moeder en ik het hartstikke fijn met elkaar. Het was alsof ik weer thuis woonde. De bruiloft had er bij mijn moeder ingehakt waardoor de alzheimer zorgde voor verwarring. Stress werkt niet goed. Eerst wist ze niet meer dat Johnny haar zoon was. Ze noemde hem de boekhouder, neef Jan en had het soms over twee Johnny’s. Op de avond van de bruiloft moest hij een soort van bewijzen dat hij haar zoon was. En op het moment dat mamma het weer wist voelde ze zich enorm schuldig en stom. Pijnlijk, verdrietig en zorgwekkend voor beide.

De eerste middag samen wist ze ook niet wie ik was. De dochter van tante Jo dacht ze. Van tante Jo nog wel, de tante die ik het minst leuk vond. Doordat ik was voorbereid door Johnny was het voor mij minder erg, het is tenslotte de ziekte die het doet. Maar voor mamma was het vreselijk om te ervaren dat ze niet meer wist wie haar kinderen waren. 

Ik was zo dankbaar dat ik er nu voor mijn moeder was en kon zijn. Het voelde vertrouwd en veilig, er ontstond rust en geborgenheid. 

Ondanks dat mijn moeder hulpbehoevend werd, werd ik weer kind en zij mijn moeder. Een helende tijd, voor ons beide. 

Na een week kwam de dokter onverwachts langs. Ik was er niet, hij nam de tijd en ze hebben met zijn twee lang zitten praten. “Als het nog kon, een spuitje, dan had ik dat gewild”, had ze gezegd tegen de dokter. Omdat de arts eerder had uitgelegd dat euthanasie bij Alzheimer niet zo eenvoudig is gedaan dan gezegd had mamma begrepen dat het niet meer mocht. Dat ondanks ze haar wens al jaren op papier had gezet. Maar nu was de dokter duidelijk en stellig. Het kan en juist nu, nu je nog helder genoeg bent. 

Die kans pakte mamma met beide handen aan. 

Voor zowel Johnny en mij een beslissing die heel erg verdrietig was. Maar de gedachte dat ze als een kasplantje in het verzorgingstehuis zou zitten was erger. Mijn moeder was zo bang dat ze eenzaam en gevangen in haar lichaam op haar kamertje zou zitten, wachtend op de dood. En die eenzaamheid en angst kon ik voelen. 

Dat we haar beslissing begrepen en haar dapperheid ons zelfs trots maakte hielp haar, maar was niet doorslaggevend. Ze had haar besluit al gemaakt. Later vroeg ik haar wat ze verwachtte van de tijd na de dood. Ik denk niet dat er iets is had ze gezegd, maar wel rust. 

20 september zou het worden. Ze noemde zomaar een datum en het bleek de laatste dag van de zomer. Die datum, die klopte. Eerst leek het nog een beetje ver weg, iets wat je weg kon duwen. We keken oude foto’s, deden iedere dag een rondje langs de vertrouwde watertoren, genoten van wijn en bitterballen op bekende plekjes en deden vaak niets bijzonders behalve gewoon zijn. Peter was weer in zijn studio gaan zitten en Cindy en ik hadden intrek genomen in Nomad, even verderop in de straat. Cindy ging drie keer per week werken bij de bakker in Amsterdam en ik besteedde zoveel mogelijk tijd met mijn moeder. Mijn broer en ik kwamen weer in verbinding en waardeerden elkaar voor wie we voor en van elkaar zijn. De emoties zorgden voor verbinding. En die emoties gingen op en af en aan het eind steeds meer op. Mijn moeder had gezegd dat ze geen afscheid wilde gaan nemen van iedereen, maar ze heeft haar ere ronde gehouden. En terecht. Het afscheid nemen viel haarzelf niet zo zwaar, wel het verdriet dat ze anderen aan deed. Ze was moe, maar hield vol, iedereen verdiende nog een beetje aandacht. En van de aandacht die zij kreeg genoot ze met volle teugen.

Met Johnny en mij aan haar zijde is ze ingeslapen. Rustig en vastberaden. “Ik vind het zo erg voor mijn kinderen”, was het laatste wat ze zei. In de kist zag ze eruit als Sneeuwwitje. De afscheidsceremonie was intiem en warm. Daarna werd ze weggereden, langs de poel, langs de vertrouwde watertoren. 

Doordat we ons konden voorbereiden had ik gedacht dat het verdriet misschien minder zwaar zou voelen. Maar het onherroepelijke is zo anders. Het afscheid moeten nemen van ouder is zoveel meer. Het verdriet grijpt me soms vast, het overweldigd me, het is onwerkelijk. Ik vind het niet erg, want dan is mijn moeder dicht bij me. ’s nachts liggen we wakker en voelen en ervaren we wat er allemaal gebeurd is. We hebben het erover, soms in het klein en soms in lange gesprekken. Het gaat zijn plek vinden. 

Hoewel ieder op zijn eigen manier, delen Johnny en ik onze moeder. Die verbinding is nu meer voelbaar dan ooit, en meer waardevol dan ooit. Mamma heeft ons dat nagelaten en daar ben ik haar dankbaar voor. 

En tegelijkertijd gaat de wereld door. Natuurlijk. Ik voel me er soms schuldig om maar het is zo. 

Van de zomer heeft Cindy mij ten huwelijk gevraagd. Een lange voorbereiding was eraan vooraf gegaan, wat ze goed geheim heeft gehouden. Ze nam mij mee naar de Oude Kerk in Amsterdam. Ik wist alleen dat we daar om 16:00 uur moesten zijn en verwachte verder niets. Daar kregen we een vriendelijk en uitbundig ontvangst door de beiaardier. Zijn pretoogjes boven zijn lange grijze baard lieten zien dat hij er ook zin in had. Tien verdiepingen gingen we de stijle trappen omhoog, luisterend naar de geschiedenis van de kerk en van Amsterdam. Cindy hing in de touwen van de grootste klok, Amsterdam mocht horen dat we er zijn. Er begon wat te dagen. Bovenin nam de beiaardier plaats achter het carillon en begon te spelen. Het prachtige “She” klonk over de daken van de stad. Romantischer kan bijna niet. Buiten, bovenop de toren, voorafgaand aan een prachtig gedicht, ging Cindy op haar knieën.  De klokken speelde “Avond”, van Boudewijn de Groot. “Je kunt niets zeker weten en alles gaat voorbij, maar ik geloof, ik geloof, in jou en mij…” 

Het trouwen zelf stelde een stuk minder voor, omdat we al geregistreerd partnerschap hadden, was het slechts een vinkje wat omgezet moest worden. Voor Spanje noodzakelijk, want die erkennen het partnerschap niet. Toen we om een printje van de trouwakte vroegen hebben we gauw de ringen omgedaan. Buiten bleek Nomad versierd te zijn en begonnen we het te voelen, we zijn getrouwd! 

Een periode die met recht een rollercoaster genoemd kan worden. Langzaam zakt het en komen we een beetje tot rust. Op naar een nieuw hoofdstuk, een leven onder de Spaanse zon. 

“ Geluk is nooit een staat van evenwicht. Geluk is altijd in beweging, altijd onderweg en het enige wat je kunt doen, is het spoor volgen.”

 Paulo Coelho